Het jongste werkloosheidscijfer schokte de meeste oplettende mensen. Gegevens die vorige week door het Australische Bureau voor de Statistiek zijn vrijgegeven, laten zien dat de werkloosheid is gestegen van 4,3 procent in augustus naar 4,5 procent in september – het hoogste percentage in vier jaar.
Natuurlijk kan de Reserve Bank niet onmiddellijk reageren. De volgende vergadering staat gepland voor begin november.
Maar zelfs tot aan haar meest recente rentebesluit lijkt de bank zich nog steeds met één ding bezig te houden: inflatie, die op elk teken ervan springt, maar blijft volhouden dat de arbeidsmarkt ‘over het algemeen stabiel’ en zelfs een beetje krap is (wat betekent dat ze denken dat de werkloosheid nog steeds iets te laag is om veilig te zijn).
Maar wat is er eigenlijk mis met een lage werkloosheid? Is het niet goed dat er meer mensen aan het werk zijn?
Welnu, het enige echte risico van een te laag werkloosheidscijfer is de inflatie (die, zoals we weten, nu ruim binnen de beoogde bandbreedte ligt).
En zoals Borland opmerkt, is de loongroei – een goed waarschuwingssignaal voor inflatie veroorzaakt door een krappe arbeidsmarkt – sinds juni vorig jaar over het algemeen gedaald of relatief stabiel gebleven. Als de loongroei zou versnellen, zou dat een teken zijn dat er een tekort aan werknemers is, wat betekent dat bedrijven misschien meer moeten betalen om ze te vinden en te behouden, waardoor de kosten van goederen en diensten stijgen.
Een vertraging van de loongroei, wat we in grote lijnen hebben gezien, is een teken dat de inflatie nog steeds aan het dalen is en dat de economie en de arbeidsmarkt verzwakken.
Uit de cijfers blijkt al geruime tijd dat de economie zich in een vertragende fase bevindt.
Arbeidseconoom professor Jeff Borland van de Universiteit van Melbourne
Maar we weten dat de Reserve Bank nogal koppig is geweest in haar visie op het juiste werkloosheidsniveau om de inflatie onder controle te houden. Zelfs nu veel economen (zowel binnen als buiten de bank) zeiden dat de visie van de bank verkeerd was, en nadat de jaarlijkse inflatie onder de 3 procent was gedaald (met een werkloosheid van bijna 4 procent), bleef Bullock de inschatting van de bank steunen dat de werkloosheid niet lager kon zijn dan ongeveer 4,5 procent zonder de inflatie aan te wakkeren.
Er is uiteraard een enorm scala aan economische indicatoren die economen kunnen gebruiken en waaruit ze verschillende conclusies kunnen trekken. Maar het lijkt erop dat de Reserve Bank nog steeds (meer dan noodzakelijk) neigt naar het vermijden van inflatie ten koste van de werkgelegenheid en het vermogen van de economie om te groeien.
Hoewel het mogelijk is dat het volledige effect van de afgelopen renteverlagingen nog niet in de economie is doorgedrongen, vindt Borland dat de bank haar renteverlagingen moet bespoedigen omdat het zo’n langzaam instrument is.
“De gegevens wijzen er al geruime tijd op dat de economie zich in een vertragende fase bevindt”, zegt hij. “Het is heel belangrijk om snel te handelen om dat te voorkomen.”
De werkloosheid ligt nog steeds op een (historisch gezien) laag niveau. Maar het uitwissen van de mogelijkheden voor verdere werkgelegenheid zal het land tegenhouden. Dit is vooral het geval voor groepen die het in het verleden over het algemeen moeilijker hebben gevonden om een baan te vinden, waaronder jongeren, First Nations-mensen en vrouwen, die, naarmate er meer kansen op werk kwamen, aan het werk konden komen.
De belangrijkste reden waarom de werkloosheid stijgt, is dat de werkgelegenheidsgroei vertraagt. Dat wil zeggen dat er niet zo veel nieuwe banen worden gecreëerd.
Volgens Borland’s cijfers krakenVorig jaar zochten gemiddeld elke maand ongeveer 33.900 mensen naar een baan, terwijl er elke maand ongeveer 32.600 mensen in dienst kwamen. Kortom: als je op zoek was naar een baan, was de kans groot dat je die ook zou vinden.
De werkloosheid ligt nog steeds op een (historisch gezien) laag niveau. Maar het uitwissen van de mogelijkheden voor verdere werkgelegenheid zal het land tegenhouden.Credit: Michelle Smit
Tot nu toe is dit jaar slechts ongeveer een derde van dat aantal – een gemiddelde van 12.900 mensen per maand – erin geslaagd om aan land te komen. Omdat het moeilijker is om een baan te vinden, zijn minder mensen dan vorig jaar (zo’n 22.100 per maand) op zoek naar een baan.
Aangezien de werkloosheid het percentage mensen is dat geen baan heeft en er naar op zoek is, stijgt het werkloosheidspercentage als meer mensen op zoek zijn en minder succesvol zijn in het vinden van een baan.
Uit het onderzoek van Borland blijkt ook dat het aantal gewerkte uren per maand dit jaar veel langzamer is gegroeid en dat het aandeel mensen met een tekort aan werk (werkt maar niet zo veel als ze zouden willen) is gestegen vergeleken met vorig jaar.
Maar waarom verzwakt de arbeidsmarkt?
Laden
Je zou kunnen denken dat het iets te maken heeft met een terugval in de overheidsuitgaven, maar dat is niet echt het geval.
Vanaf medio 2021 heeft het streven van de federale overheid om de kwaliteit van de overheidsdiensten te verbeteren en het National Disability Insurance Scheme (NDIS) uit te breiden het aantal banen dat werd gecreëerd in sectoren als de gezondheidszorg en het onderwijs een boost gegeven. Naarmate de overheidsuitgaven opdroogden, verwachtten veel mensen dat de groei en de werkgelegenheid in deze sectoren zouden verdwijnen.
Maar de groei van het totaal aantal gewerkte uren in deze sectoren heeft zich volgens Borland in vrijwel hetzelfde tempo voortgezet als in voorgaande jaren.
In plaats daarvan zijn het particuliere bedrijven die hun uitbreidingsplannen onderbreken. Het is niet noodzakelijk dat ze banen schrappen (hoewel er een behoorlijk aantal spraakmakende ontslagen heeft plaatsgevonden). Het is dat ze niet graag nieuwe banen willen toevoegen, omdat ze niet erg optimistisch zijn over de economie.
Borland is van mening dat de Reserve Bank nog niet voldoende gefocust is op het helpen van de economie om te groeien en het laag houden van de werkloosheid. “We moeten echt een voorkeur hebben om ernstige economische neergang te voorkomen”, zegt hij.
Inflatie is misschien wel het probleem dat iedereen zich momenteel het levendigst voelt en herinnert, maar als de bank te koppig blijft, zal ze uiteindelijk een groter probleem krijgen en een kleinere economie om mee terug te vechten.
Ross Gittins legt de economie uit in een exclusieve nieuwsbrief die alleen voor abonnees toegankelijk is. Schrijf je in en ontvang hem elke dinsdagavond.
